içişleri bakanlığı’na bağlı olarak çalışan bir sistemdir. harika bir şeydir aslına bakarsanız. önceden bir suçlunun aranıp aranmadığı şubelere götürülmek suretiyle; kısım kısım dolaştırılmak suretiyle anlaşılırdı. suçlu olup olmadığınızı, aranıyor olup olmadığınızı anlamak günlerce sürerdi.
mesela polis birini göz altına aldı diyelim (eski zamanı konuşuyorum) göz altına aldığı bu şahsı önceden (istanbul’da yaşıyorsa) gayrettepe’ye götürür ve orada bulunan kısımları teker teker gezdirerek “aranması” olup olmadığını sorgulatırdı. kısım denilen şey şu; hırsızlık kısmı, terörle mücadele kısmı, dolandırıcılık kısmı, cinayet kısmı vesaire… işte göz altında ki şahıs yanında bir polis nezaretinde bu kısımları teker teker gezerdi.
gayrettepe’de bulunan polisler o zamanlar bilgisayar kullanma imkanı olmadığı için binlerce dosya arasında adınızı ararlardı ve bu işlem saatler sürerdi. bir kısımdan çıkar öteki kısımda sıra beklerdiniz. yani aranıp aranmadığınızın anlaşılması saatler ve hatta günlerce sürebilirdi. ama şimdi böyle mi ? sadece TC kimlik numaranızı bir ekrana girdiklerinde aranıp aranmadığınız saniyeler içerisinde belli oluyor. işte bu sisteme GBT deniliyor yani genel bilgi toplama. bu uygulama hem vatandaş açısından hemde polis açısından son derece iyi.
gbt dediğimiz sistemin çalışma mantığı şu şekildedir;
her şeyden evvel son derece güvenli bir şeydir bu… yani herhangi bir mahkeme kararı olmadan kimsenin kafasına göre bilgi girişi yapamayacağı bir sistemdir…
mahkemeden ceza aldığınız vakit bu cezanın kesinleşmesinin ardından TC kimlik bilgileriniz ve işlediğiniz suç GBT sistemine girilerek bütün ülkeden bir anda “aranır” hale gelirsiniz. istanbul’da yaşayan bir kimse bir anda diyarbakır’da kısaca bütün şehirlerde “aranır” duruma düşer.
polis kontrollerinde TC kimlik numaranızın küçük bir ekrana girilmesiyle saniyeler içerisinde aranıp aranmadığınız, asker kaçağı olup olmadığınız belli olur. eğer aranıyorsanız o esnada anında göz altına alınır ve (cezanız kesinleştiğinden) cezaevine gönderilirsiniz. diyelim ki istanbul’da yaşayan bir insansınız ve aranıyorsunuz… o esnada sizde trabzon’da bir yerlerde geziyorsunuz…trabzon’da polis tarafından GBT kontrolleriniz neticesinde yakalanırsanız istanbul’a getirilmez, trabzon cezaevine yollanırsınız yani nerede yakalanırsanız o şehrin cezaevine girersiniz.
gbt kontrolünde neler çıkar ?
GBT kontrolü sonucunda adli makamlarca hakkınızda verilmiş her karar gbt ekranında görüntülenir. söz konusu bu kararlara askerlik esnasında işlediğiniz suçlarda dahildir. mesela yolda herhangi bir polis sizi durdurup GBT kontrolü yaptığında bundan seneler evvel mahkemece verilmiş ve cezanızın onaylanmış olduğu bir karar bu sorgulama sonucunda görülür. ama polis o anda sizin eski suçlarınızla (çektiğiniz, tamamladığınız cezalar) ilgilenmez halihazırda “yakalanmanız, aranmanız” var mı işte bununla ilgilenir.
gbt ekranında aranıyor olup olmadığınız ARANIYOR şeklinde bir ibare ile belli olur. hangi mahkeme ve hangi suç kaydı ile aranıyorsanız bu bilgiler gbt ekranında görünür. sizi gbt taramasına sokan polis memuru sizin “aranıyor” olduğunuzu görürse sizi göz altına alması gerekir aksi taktirde polis suç işlemiş olur.